اصول و مفروضات حسابداری : مفروضات حسابداری، پایه و اساس تهیه گزارشها و صورتهای مالی هستند. در واقع تمام شرکتها برای ارائه صورت های مالی به سازمانهای مربوط، از یک سری اصول و استانداردهای که مورد پذیرش همه است، استفاده می کنند. در این مطالب آموزش حسابداری به اصول حسابداری ، مفروضات حسابداری و میثاق های حسابداری به عنوان مفاهیم اولیه و پایه رشته حسابداری، خواهیم پرداخت. همراه ما باشید.
تعریف مفروضات
مفروضات حسابداری به فرض‌های اولیه‌ای گفته میشود که بنیان اصول حسابداری، استانداردهای حسابداری و روش‌های آن را شکل می‌دهند. این مفروضات عبارت‌اند از:
- تفکیک شخصیت
- واحد اندازه‌گیری
- تعهدی
- تداوم فعالیت
- دوره مالی
مفروضات حسابداری چیست؟ مفروضات حسابداری با مثال
اصول حسابداری مبنای تنظیم و تهیه صورت های مالی را تشکیل می‌دهند. هرکدام از مفروضات حسابداری می‌تواند منشا یک یا چند اصل حسابداری باشد که این مفروضات عبارتند از:
فرض تفکیک شخصیت
بدین معناست که برای هر مؤسسه، شخصیتی مستقل از مالک (مالکان) آن، همچنین از سایر مؤسسات موجود در جامعه در نظر گرفته میشود. به طور مثال با درنظرگرفتن این فرض، هر مؤسسه یک شخصیت حقوقی مستقل در نظر گرفته میشود که می‌تواند دارایی کسب کند و یا حتی بدهی و هزینه تعهد و درآمد نیز تحصیل نماید.
فرض تداوم فعالیت
بدین معناست که عملیات موسسه در آینده قابل پیش بینی است و تداوم خواهد داشت و قصدی برای انحلال یا توقف فعالیت آن وجود ندارد. به طور مثال با داشتن چنین فرضی، دارایی‌ها و بدهی‌ها به جاری و بلندمدت تقسیم میشود.
فرض دوره مالی
با توجه به اینکه نتایج واقعی عملیات هر مؤسسه‌ای را فقط می‌توان در پایان اجرای عملیات آن و پس از وصول مطالبات، فروش دارایی‌ها و اجرای تعهدات و پرداخت بدهی‌ها به طور دقیق و قطعی تعیین کرد؛ لذا استفاده‌کنندگان از اطلاعات مالی نمی‌توانند برای دریافت اطلاعات تا آن زمان تأمل کنند.
بنابراین، عمر طولانی یک مؤسسه به دوره‌های زمانی مساوی کوتاه‌تر که معمولاً یک‌ساله است تقسیم میشود و برای هر دوره گزارش‌های مالی جداگانه‌ای ارائه میشود. به طور مثال عمر یک واحد تجاری به دوره‌های زمانی مساوی تقسیم میشود که هر دوره را اصطلاحاً (دوره حسابداری) گویند. دوره مالی ممکن است سه‌ماهه، شش‌ماهه یا یک‌ساله باشد. اگر دوره مالی دوازده ماه طول بکشد اصطلاحاً به آن سال مالی گویند.
فرض تعهدی
بر اساس این فرض زیربنایی در حسابداری، درآمدها به محض تحقق و هزینه‌ها به محض تحمیل، بدون توجه به زمان دریافت یا پرداخت وجه نقد مربوط شناسایی و ثبت می‌شوند. مثالی که در این زمینه بسیار روشن‌کننده است این است که مبنای تعهدی در مقابل مبنای نقدی قرار دارد.
در مبنای نقدی هر دریافت وجهی توسط شرکت که از ناحیه صاحبان شرکت یا وام دهندگان نباشد به عنوان درآمد و هر پرداخت وجهی توسط شرکت که به اشخاصی غیر از صاحبان شرکت یا وام دهندگان صورت پذیرد به عنوان هزینه تلقی میشود. اما بر اساس فرض تعهدی این‌طور نیست و درآمدها به‌محض تحقق و هزینه‌ها به‌محض تحمیل، شناسایی و ثبت می‌شوند بدون اینکه به زمان دریافت یا پرداخت وجه نقد مربوطه توجهی شود.
فرض واحد اندازه گیری (پول)
بدین معناست که آثار نتایج کلیه معاملات و عملیات مالی مؤسسه باید بر حسب پول اندازه‌گیری و گزارش شود. مثال مورد توجه در این زمینه این است که کلیه مبادلاتی که توسط حسابداران در دفاتر یا صورتهای مالی منعکس می‌گردد، معرف حجم یا مقدار آن نیست بلکه تنها بهای آنها را نشان می‌دهند. در ضمن تمامی وقایعی که با پول اندازه‌گیری نمی‌شوند و فاقد جنبه مالی هستند در دفاتر و صورت‌حساب‌ها منعکس نمی‌گردند. مثلاً مدل روحیه کارکنان، کارایی و اثربخشی مدیریت یا رقابت‌های بازار و…
مفروضات حسابداری
مفروضات بنیادی چیست؟
تمامی مفروضات حسابداری مثل تفکیک شخصیت، تداوم فعالیت و یا فرض دوره مالی که در بالا بیشتر توضیح داده شد، به‌عنوان مفروضات بنیادی شناخته میشود که اصول حسابداری بر مبنای این مفروضات قابل‌پذیرش خواهد بود.
مفروضات حسابداری در شرکت تضامنی
در مورد فرضیه‌ای که با نام” تفکیک شخصیت”آن را می‌شناسیم، یک استثنا وجود دارد و آن هم مربوط به شرکت‌های تضامنی است. بر طبق فرضیه تفکیک شخصیت، مطالبات و بدهی شخصی صاحبان واحد تجاری به اشخاص ثالث، جز منابع تعهدات واحد تجاری محسوب نمی‌شود اما در شرکت‌های تضامنی و مؤسسات انفرادی با اینکه شخصیت شرکت یا مؤسسه، مستقل از شخصیت مالک یا مالکان آن است اما از نظر قانونی این تفکیک وجود ندارد. طلبکاران این دسته از مؤسسات می‌توانند طلب خود را از دارایی‌های مؤسسه یا اموال شخصی صاحبان سرمایه وصول نمایند.
معرفی اصول حسابداری
اصول حسابداری شامل قواعد کلی است که مبنای کار در کلیه مراحل اجرای عملیات حسابداری است و این اصول عبارتند از:
اصل بهای تمام شده
به موجب این اصل، تمام رویدادهای مالی با بهای تمام شده در تاریخ وقوع ثبت در صورتهای مالی منعکس می‌شوند و چنانچه در آینده ارزش پولی آنها افزایش یابد، این افزایش شناسایی و ثبت نمی‌شود. در به کارگیری این اصل، بهای تمام شده دارایی ها بر اساس قیمت نقد یا معادل قیمت نقد اندازه‌گیری میشود.
اصل تحقق درآمد
بر اساس این اصل، درآمدها بدون توجه به زمان دریافت وجه نقد مربوطه در زمان تحقق شناسایی می‌شوند.
اصل تطابق هزینه ها با درآمدها
بر اساس این اصل، برای اندازه گیری سود هر دوره باید هزینه های هر دوره با درآمدهای همان دوره مقابله کند. به عبارت دیگر، برای تعیین سود هر دوره باید هزینه هایی که برای کسب درآمدهای همان دوره تحمیل شده اند را از درآمدها کسر نمود.
اصل افشای حقایق
بر اساس این اصل باید تمامی اطلاعاتی که به نحوی می‌تواند در تصمیم‌گیری استفاده کنندگان از اطلاعات مالی تاثیرگذار باشد در متن صورتهای مالی یا در یادداشت های همراه افشا شود.
آشنایی با میثاق های حسابداری
یا اصول محدودکننده حسابداری در واقع اثر تعدیل کننده بر حسابداری و گزارشگیری مالی دارند و عبارتند از
فزونی منافع بر مخارج
هدف گزارشگری مالی فراهم کردن اطلاعات لازم برای تصمیم گیری است. اما مخارج تهیه این اطلاعات نباید بر منافع آن فزونی یابد . به عبارت دیگر فراهم کردن اطلاعات حسابداری باید مقرون به صرفه باشد. البته تعیین منافع و مخارج تهیه اطلاعات حسابداری تا حدودی یک امر ذهنی است و سنجش و اندازه گیری دقیق آنها مباحثی را بر انگیخته است.
اصل اهمیت
بر اساس این میثاق، در مورد مبالغ و اقلامی که بنابر وضعیت، محیط و عملکرد موسسه جزیی و ناچیز محسوب می‌شوند می‌توان از اعمال دقیق اصول حسابداری خودداری کرد.
اصل محافظه کاری
بدین معناست که در شرایط ابهام، اعمال قضاوت برای انجام برآورد به نحوی صورت گیرد که درآمدها یا دارایی ها بیشتر از واقع و هزینه ها یا بدهی ها کمتر از واقع ارائه نشود.
خصوصیات صنعت
بر اساس این میثاق، در مواردی که در یک صنعت خاص شواهد روشنی در ارتباط با عملیات ویژه آن وجود دارد که بکارگیری رویه های استثنایی حسابداری می‌تواند از لحاظ سودمندی مفید واقع شود. تعدیل اصول پذیرفته شده حسابداری مجاز شناخته شده است.
برخی از صنایع که رویه های خاص حسابداری در آن ها اعمال میشود عبارت اند از: پیمانکاری، بانکداری، بیمه و غیره لازم به یادآوری است که در استانداردهای حسابداری، سودمندی اطلاعات را به «مربوط بودن» و « قابل اتکا» بودن هم مطرح است.
اهمیت مفروضات، اصول و میثاق ها حسابداری
حسابداری رهنمود های مشخصی دارد. رهنمودهایی که نحوه اندازه گیری، داده پردازی و مخابره اطلاعات مالی را به حسابداران نشان می دهند، تماماً تحت کنترل و برگرفته از اصول پذیرفته شده حسابداری می باشند. اصطلاح “اصول حسابداری” بسیار وسیع است. اصول پذیرفته شده حسابداری نه تنها شامل اصول است. بلکه مفروضات و روش های مناسب دستیابی به اطلاعات حسابداری را نیز در بر می گیرد. این اصول، قواعد، احکام و روش های که در طول تاریخ مورد قبول حسابداری بوده است را نیز در بر می گیرد. اصول پذیرفته شده حسابداری براساس یک چارچوب مفاهیم نظری که توسط کمیته استانداردهای حسابداری مالی تدوین شده، استوار است. در این چارچوب هدف اصلی گزارشگری مالی تهیه اطلاعات مفید برای سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان می باشد. اطلاعات برای مفید بودن باید مربوط، قابل اتکا، قابل مقایسه و قابل فهم باشند.
میثاق ها در حسابداری
مفروضات حسابداری چیست؟
اگر بخواهیم مفروضات حسابداری را طبقه بندی کنیم می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم .
مفروضات حسابداری
فرض تفکیک شخصیت
یکی از اساسی ترین مفروضات حسابداری، فرض شخصیت حسابداری است. برای مقاصد حسابداری و گزارشگری مالی هر موسسه و یا بخش هایی از ان یک شخصیت جداگانه فرض شده که مستقل از شخصیت مالک یا مالکین آن می تواند معاملاتی انجام دهد. از نقطه نظر حسابداری، باید مرزهای هر واحد تجاری به وضوح مشخص باشد. مفهوم واحد جداگانه در حسابداری در بخش های یک سازمان بزرگ و در واقع در هر واحدی که نیاز است، ارزیابی بصورت جداگانه ای صورت گیرد، کاربرد دارد. خلاصه اینکه مبادلات واحد های تجاری مختلف نباید با یکدیگر و یا با مبادلات مالک یا مالکین ان ادغام شود. هر واحد تجاری باید مجزا و منفک ارزیابی شود.
فرض تداوم فعالیت
دلیل دیگری برای اندازه گیری دارایی ها به بهای تمام شده تاریخی، مفهوم تداوم فعالیت می باشد. در این مفهوم فرض بر این است که واحد تجاری، برای مدت زمان مدیدی در آینده به فعالیت خود ادامه خواهد داد. هدف از تحصیل اغلب دارایی ها نظیر ملزومات، زمین، ساختمان و اثاثه که به آن ها منابع اقتصادی اطلاق میشود استفاده از ان ها می باشد و به هیچ عنوان فروش ان ها مد نظر نیست. در تداوم فعالیت حسابداران فرض می کنند واحد تجاری برای مدت کافی به فعالیت خود ادامه خواهد داد و دارایی موجود برای رسیدن به اهداف مورد نظر مصرف خواهند شد.برای درک بیشتر مفهوم تداوم فعالیت تصور کنید موسسه ای در روال غیر عادی برای انجام یک قرارداد دو ساله تشکیل شده و اکنون پس از گذشت این مدت و انجام کار به جای فرض تدام فعالیت قصد انحلال دارد و می خواهد تمام دارایی های خود را به فروش رساند. در این صورت گزارش ارزش جاری بازار روش مناسبی برای اندازه گیری دارایی ها خواهد بود. با توجه به اینکه در روال عادی فعالیت غالبا فرض نداوم فعالیت مورد توجه می باشد، لذا در سوابق حسابداری دارایی ها به بهای تمام شده تاریخی انعکاس می یابند. براساس کمیته استاندارد هر مجموعه تجاری برای مدت طولانی به فعالیت ادامه می دهد، فعالیت ان قابل پیش بینی است، تمایلی به کاهش و یا انحلال شرکت وجود ندارد.
فرض دوره مالی
در پایان اجرای عملیات و بعد از وصول مطالبات و پرداخت بدهی ها نتایج واقعی مشخص می شود و با توجه به اینکه حسابداران برای ثبت اطلاعات مالی نمی توانند تا پایان پروژه صبر کنند بنابراین دوره های مالی برای گزارش های مالی مشخص می شود. در فرض دوره مالی صاحبان سرمایه، بستانکاران و اعتباردهندگان از نتیجه کارکرد و کارایی واحد تجاری مطلع می شوند، با بستانکاران تسویه حساب صورت می گیرد.
گزارشات در انتهای هر دوره و مجزا از سایر دوره ها ارائه می شوند. صورت های مالی با دوره مالی قبل مقایسه می شوند.
فرض تعهدی
براساس فرض تعهدی، درآمدها به محض تحقق و هزینه به محض تحمیل، بدون توجه به زمان دریافت یا پرداخت وجه نقدمربوط شناسایی و ثبت می شوند.
فرض واحد اندازه گیری (ثبات واحد پولی)
حسابداران مبادلات را به ریال ثبت می کنند.حسابداران فرض می کنند قدرت خرید ریال همواره ثابت است. فرض ثبات واحد پولی بر مبنای نادیده گرفتن تاثیرات تورم استوار شده است. این فرض به حسابداران اجازه می دهد محاسبات خود را با تصور اینکه قدرت خرید پول ثابت است، انجام می دهند. در کشورهایی مثل کشور خودمان که نرخ تورم بالاست حسابداران ناگریز هستند مقادیر پولی گذشته براساس قواعد و استانداردهای حسابداری با قدرت خرید جاری پول اندازه گیری کنند.
در این اصل صورت های مالی با سایر مجموعه ها مقایسه می شوند
یک واحد مناسب برای ثبت و نمایش گزارش ها وجود دارد.
اصول حسابداری چیست؟
اصل بهای تمام شده
براساس اصل بهای تمام شده دارایی ها و خدمات خریداری شده باید به بهای تمام شده واقعی خود ثبت شوند. حتی اگر خریدار معتقد باشد در معامله سود کرده و مبلغ دارایی بیش از مبلغ پرداختی ارزش دارد. به هرحال مبلغ پرداختی در مبادله ملاک قرار می گیرد و بهای تمام شده نعادل ارزش نقدی هر مبادله می باشد. همچنین بر اساس اصل بهای تمام شده مادامی که یک دارایی در واحد تجاری نکه داری می شود باید بهای تمام شده ان نیز در حساب های ان واحد باقی بماند. زیرا بهای تمام شده دارایی یک اندازه گیری قابل اتکا می باشد.
اصل تحقق درآمد
در اصل تحقق درآمد بدون توجه به زمان دریافت وجه نقد، تنها در زمان تحقق شناسایی می شوند
اصل تطابق هزینه ها با درآمدها
در اصل تطابق هزینه ها با درامدها اندازه گیری سود در هر دوره مستلزم مقابله هر دوره هزینه با درامدهای همان دوره است.
اصل افشای حقایق
تمامی اطلاعات در تصمیم گیری مدیران مالی تاثیرگذار است
اصول حسابداری
تفاوت اصول و مفروضات حسابداری چیست؟
جمع اوری و ثبت و تهیه گزارشات مالی از پایه های اساسی حسابداری می باشد. مهمترین این عوامل برمبنای فرضیه های ثابتی شکل گرفته اند. که مفروضات حسابداری می باشند. مفروضات به تنهایی برای اجرای قوانین کافی نیستند. مفروضات حسابداری باید در چهارچوب و دستورالعمل هایی که قوانین حسابداری بر اساس ان اجرا شود، قرار گیرد که به ان اصول حسابداری گفته می شود. مفروضات به معنی شرایط سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است که مناسبات محیط حسابداری است. اما اصول رویکرد کلی در شناسایی و اندازه گیری رویداد حسابداری مورد استفاده قرار می گیرد.
آشنایی با میثاق های حسابداری
میثاق حسابداری یا به عبارتی اصول محدود کننده حسابداری، در راستای روشن ساختن و شفافیت ثبت و گزارشات مالی گام بر میدارند. میثاق حسابداری مسیر حسابدار را مشخص می کند. میثاق حسابداری اثر تعدیل کننده ای بر حسابداری و گزارشات مالی دارد. و می توان از میثاق های چهارگانه حسابداری بصورت زیر نام برد و در ادامه هر یک از این میثاق ها را بطور کامل شرح می دهیم.
فزونی منابع به مخارج
اصل فزونی منابع بر مخارج یا کارایی هزینه، به مقرون به صرفه بودن اطلاعات حسابداری اشاره دارد. تهیه گزارشات مالی زمان و هزینه زیادی دارد که این گزارشات برای اهداف شرکت ها و تصمیم گیری مدیران الزامی است ولی نباید هزینه تهیه گزرش به منافع ان فزونی پیدا کند. این اصل به محدودیت هزینه ای گزارشات اشاره دارد. محدودیت های هزینه تهیه گزارشات می تواند مشکل افرین باشد. میزان دقت به کار رفته برای تهیه گزارشات به اهداف مالی ان بر می گردد و در راشتای هزینه بر بودن تهیه گزارشات است.
اهمیت
اهمیت گزارشات بر اساس اطلاعات جمع اوری شده است. اطلاعات موثر می بایست جمع اوری شوند و مابقی اطلاعات که اهمیت خاصی ندارد نباید وقت و هزینه برایش صرف شود. تمامی سازمان ها باید بتوانند کم هزینه ترین اطلاعات را با دقت بالا و در زمان کم جمع اوری کنند بنابراین مهم است که بر روی اطلاعات اصلی و مهم سرمایه گذاری زمانی کرد
محافظه کاری
اصل محافظه کاری اعمال قضاوت برای انجام براورد در مواردی که درامدها یا دارایی ها بیشتر از واقع و هزینه کمنر از بدهی ارائه نشود. پیش بینی درامدها و هزینه ها و تردید مقادیر درامد و هزینه باید محتاط باشد . در این اصل باید حداقل درآمد و حداکثر هزینه در نظر گرفته می شود.
خصوصیات صنعت
تعدیل و اصلاح روش حسابداری مطابق با زمینه فعالیت سازمان باید باشد. استفاده از روش های خصوصی سازی و بهینه و سودمند بودن نسبت به روش های دیگر حسابداری الزامی است. هر صنعتی رویه خاص حسابداری خود را دارد. بکارگیری رویه های استثنایی حسابداری برای هر صنعت می تواند بسیار سودمند و کم هزینه تر باشد. در این اصل هزینه های سازمان کاهش می یابد، اطلاعات بیشتر و بهتر در اختیار قرار می گیرد. پیچیدگی گزارش های مالی نسبت به روش سنتی کاهش پیدا می کند.
