به وب سایت اقتصاد قرن خوش آمدید
شرکت حسابداری و حسابرسی در قزوین

آموزش استهلاک داراییهای ثابت

روش محاسبه استهلاک دارایی ثابت

هزینه استهلاک داراییهای ثابت

داراییهای ثابت مانند اثاثه و منصوبات – ماشین الات وتجهیزات-وسائط نقلیه وساختمان با گذشت مرور زمان فرسوده -از  کار افتاده یا از مد افتاده میشوند این امر باعث میشود صاحبان سرمایه متحمل هزینه تعویض -تعمیرات ویا کاهش ارزش دارایی شوند به این هزینه اصطلاحا هزینه استهلاک دارایی ثابت کویند.هزینه استهلاک معمولا سالیانه ودر پایان دوره مالی یا پایان سال محاسبه میشود.محاسبه استهلاک داراییهای ثابت بر اساس جدولی به نام جدول استهلاک که از طرف اداره امور اقتصاد ودارایی اعلام میشود محاسبه خواهد شد.

استهلاک داراییهای ثابت به شش روش قابل محاسبه است

۱-روش مستقیم

در این روش ارزش هر قلم دارایی مورد استهلاک در تمام سالهای عمر آن مساوی فرض میشود. به این معنا که ارزش دارایی را به تعداد سالهای عمر آن تقسیم ودر پایان هر سال به عنوان هزینه استهلاک در صورت سود وزیان وارد میکنیم وبرای طرف بستانکار ذخیره محاسبه میکنیم ودر آغاز دوره مالی بعد در تراز افتتاحیه ارزش دفتری سال اول ثبت وذخیره استهلاک در قسمت بستانکار ثبت میشود.اگر قیمت خرید وسیله نقلیه ۵۰۰۰۰۰۰۰ریال در سال اول خرید باشد ومیبایست ۵ساله مستهلک شود ثبت آن در پایان سال در دفتر روزنامه وکل به شرح ذیل است>در پایان سال۱۳۹۱
هزینه استهلاک وسائط نقلیه  ۱۰۰۰۰۰۰۰
ذخیره استهلاک وسائط   ۱۰۰۰۰۰۰۰
در ابتدای سال ۱۳۹۲ در تراز افتتاحیه وسائط نقلیه مبلغ۵۰۰۰۰۰۰۰ریال ثبت میشود ودر سمت بستانکار ذخیره استهلاک.
به مبلغ۱۰۰۰۰۰۰۰ریال ثبت میشود.

۲-روش نزولی

در این روش استهلاک بر مبنای مانده ارزش دفتری سال قبل محاسبه وعدد بدست آمده از ارزش دارایی کسر و مانده آن به دوره بعد منتقل میگردد. مثلا اگر وسائط نقلیه به مبلغ ۵۰۰۰۰۰۰۰ریال در سال اول خریداری شود و فرض کنیم ابتدای دوره خریداری شده باشد وبه همان میزان مثال قبل ینی ۵ساله مستهلک شود.
به صورت ذیل محاسبه ودر دفاتر ثبت میگردد.
سال اول۵۰۰۰۰۰۰۰*۲۰%= ۱۰۰۰۰۰۰۰هزینه استهلاک
مانده ارزش دفتری پایان سال اول۵۰۰۰۰۰۰۰-۱۰۰۰۰۰۰۰=۴۰۰۰۰۰۰۰۰
که در تراز افتتاحیه سال بعد منعکس میشود ودیگر ذخیره استهلاک منظور نمیشود.
سال دوم۴۰۰۰۰۰۰۰*۲۰%=۸۰۰۰۰۰۰هزینه استهلاک
مانده ارزش دفتری سال دوم۴۰۰۰۰۰۰۰-۸۰۰۰۰۰۰=۳۲۰۰۰۰۰۰که به سال سوم منتقل میشود.
دو روش فوق متداولترین روشها در تعیین استهلاک است.

  1. روش طریقه وجوه استهلاکی
  2. طریقه قسط السنین
  3. طریقه بیمه نامه
  4. طریق تجدید ارزیابی

 

آنلاین یا حضوری آموزش ببینید مدرک فنی و حرفه ای، بین المللی بگیرید

آموزشگاه فنی و حرفه ای مدیران محاسب (اقتصاد قرن)

برای محاسبه استهلاک اگر دارایی ثابت قبل از پانزدهم ماه خریداری شده باشد آن ماه نیز برای محاسبه منظور میشود.اما اگر بعد از پانزدهم ماه خریداری شود آن ماه حساب نمی شود و از ماه بعد محاسبه میشود.
در زمانهایی که تورم شدید باشد معمولا هزینه استهلاکهایی که بر اساس ارزش دفتری رمان خرید اقلام دارایی ثابت محاسبه میشوند اشتباه بوده وباعث میشود سود وزیان شرکت اشتباه حساب شود.به این علت همانطور که قیمت قلم دارایی دو یاسه برابر شده است هزینه نگهداری وتعمیرات -از کارافتادگی وفرسودگی آن نیز دو یاسه برابر خواهد شد در صورتی که هزینه استهلاک آن با همان ارزش دفتری زمان خرید محاسبه میشود واین باعث میشود سود بیشتری در دفاتر نشان داده شود که این سود اشتباه است ومیبایست برای صحیح محاسبه کردن سود وزیان در زمان تورم بالا از قیمت بازار روز استفاده شود.


پکیج آموزش تصویری حسابداری و حسابرسی

نحوه محاسبه حسابداری استهلاک دارائی ها

حسابداری استهلاک

تعریف حسابداری از استهلاک چیست؟ 

سرشکن کردن و تخصیص دادن بهای تمام شده دارایی ثابت را به طریقی معقول و منظم به دوره های استفاده از آن را استهلاک گویند.

بهای تمام شده معمولا در طول مدت استفاده از دارایی ، ثابت می ماند، بطوریکه در پایان عمر مفید دارایی، مجموع اقلام استهلاک دوره های استفاده از آن برابر می شود با بهای اولیه منهای ارزشی که برای دارایی اسقاط (Salvage Value) در نظر گرفته شده است.

حسابداری استهلاک چیست؟

با توجه به نکات فوق حسابداری استهلاک به روشی گفته می شود که بر اساس آن بهای تمام شده دارایی ثابت منهای ارزش اسقاط ان، بر مدتی که عمر مفید آن برآورد می شود به طریقی معقول و منظم سرشکن شود.

بنابراین هدف استهلاک، سرشکن کردن بهای تمام شده است و نه تعیین ارزش دارایی.

به تدریج که از عمر مفید اقتصادی دارایی کاسته می گردد، استهلاک آن منظما به صورت هزینه به عملیات واحد اقتصادی تخصیص می یابد.

در صورت سود و زیان استهلاک بر اساس ماهیت و مورد استفاده از مال به یکی از سه عنوان هزینه فروش، هزینه اداری و یا هزینه ساخت کالای فروش رفته ارائه می شود.

در واقع استهلاک از دو طریق بر صورت سود و زیان اثر می گذارد:

  1. مستقیما به بدهکار حساب هزینه منظور و سبب افزایش آن میشود. (مانند هزینه استهلاک خودروهایی که مورد استفادهدایره فروش کالا قرار می گیرد) و طبعا به شکل هزینه فروش انعکاس پیدا می کند.
  2. دیگر استهلاک استهلاک ماشین آلات کارخانه که بصورت قسمتی از بهای تمام شده کالا ثبت و پس از فروش کالا به بدهکار حساب بهای تمام شده کالای فروش رفته انتقال می یابد.(مانند استهلاک ماشین آلات تولیدی)

انواع استهلاک :

در حسابداری استهلاک را به دو نوع کلی تقسیم می کنند:

  1. استهلاک به معنای اعم:

حکایت از تخصیص بهای تمام شده داراییها به دوره های مختلف استفاده از انها می کند.

به این ترتیب، هزینه استهلاک در مقابل درآمد هر دوره به حساب منظور می گردد.

استهلاک در این معنا به دو گروه زیر تقسیم می شود:

الف_ استهلاک داراییهای مشهود:  یعنی داراییهایی که وجود خارجی دارند مانند اموال، ماشین آلات و تجهیزات

ب_ استهلاک داراییهای نامشهود : که موجودیت مادی ندارند مانند سرقفلی، فرانشیز یا حق امتیاز و  حق اختراع و …

  1. استهلاک به معنای کاهش منابع طبیعی:

مانند انواع معادن که در نتیجه استخراج از مقدار ذخیره آنها کاسته می شود و وجه افتراق آن با نوع قبلی در این است که گذشت زمان و کاربرد اموال، ماشین آلات و تجهیزات از ارزش آنها می کاهد در حالی که استهلاک منابع طبیعی با کاهش مقدار ( و نه لزوما کاهش کیفیت) آنها همراه است.

علل استهلاک:

به شرح زیر طبقه بندی می شوند:

عوامل فیزیکی(Physical Factors):          عوامل کار بردی(Functional factors):

  1.  فرسودگی ناشی از استعمال                 ۱. عدم کفایت
  2.  گذشت زمان                                      ۲. نابابی که تعویض زودرس را هم در بر میگیرد
  3.  پوسیدگی و زنگ زدگی

لازم به ذکر است که عوامل سه گانه فیزیکی مرتبا بر داراییهای مشهود اثر می گذارند و از عمر مفید آنها می کاهند. ولی وقوع عوامل کار بردی کمتر مورد پیدا می کند.

نابابی ممکن است به این علت حادث شود که پیشرفتهای تکنولوژی سبب کهنه شدن ماشین آلات و طرز کار انها و کاهش یا از بین رفتن تقاضا برای محصولات و خدمات  گردد.

ارزش آن دسته از داراییها که انتظار نمی رود از انها دیگر بار استفاده شود می باید برابر پیش بینی آنچه از فروش انها حاصل خواهد گردید و آن را اصطلاحا خالص ارزش بازیافتنی می نامند، تقلیل یابد.

اموال بدون استفاده را می باید در حساب خاصی جزو داراییها، نگهداری کرد.

برآورد استهلاک:

اهمیت استهلاک بر حسب نوع موسسه و کمیت داراییهای آن تغییر می کند.

در محاسبه استهلاک دو نوع برآورد ضرورت پیدا می کند:

  1. عمر مفید مال
  2. ارزش اسقاط آن

افزون بر این دو، ممکن است پیش بینی هزینه پیاده کردن و برچیدن یا تعویض مال لازم شود. طرز برآورد این نوع هزینه ها در موسسات متفاوت موجب آن می گردد که محاسبه استهلاک بسته به مورد و بر حسب روشی که بکار می رود تغییر یابد.

عوامل تعیین هزینه استهلاک:

هزینه استهلاک هر دوره مالی از سرشکن کردن بهای تمام شده (منهای ارزش اسقاط ان ) بدست می آید که بر حسب فایده اقتصادی از کاربرد آن در دوره مالی عاید می گردد به عملیات آن دوره تخصیص می یابد.

متغیرهایی که در محاسبه هزینه استهلاک هر دوره می باید مورد نظر قرار گیرند. عبارتند از :

  1. بهای (تمام شده ) واقعی
  2. برآورد ارزش اسقاط
  3. ۳برآورد عمر مفید

بنابراین محاسبه استهلاک بستگی پیدا می کند به یک عامل واقعی و دو عامل برآوردی یا تخمینی.

ارزش اسقاط :

عبارتست از مبلغی که پیش بینی می شود از فروش مال یا در تعویض، به هنگام انصراف از کار آن، عاید می شود. در این براورد هزینه پیاده کردن و برچیدن مال هم منظور می گردد.

بعنوان مثال اگر فروش مال اسقاط ۲۵۰۰۰۰۰ ریال و هزینه پیاده کردن و تحویل آن ۵۰۰۰۰۰ ریال برآورد شود، ارزش اسقاط آن ۲۰۰۰۰۰۰ ریال خواهد شد.

مابه التفاوت بهای تمام شده و ارزش اسقاط مال را ماخذ استهلاک می نامند. اغلب در عمل از محاسبه ارزش اسقاط صرفنظر می کنند. در مواردی که حاصل فروش اسقاط مال را با هزینه پیاده کردن آن برابر تشخیص دهند ( که عمل ارزش اسقاط آن صفر می شود) و یا مبالغ حاصل از فروش کم و ناچیز باشد، انصراف از محاسبه ارزش اسقاط را قابل قبول دانسته اند.

در برآورد عمر مفید مال برای محاسبه استهلاک، شروط و نکاتی به شرح زیر بطور ضمنی در نظر گرفته می شود:

  1. استفاده از مال به وسیله مالک فعلی صورت گیرد.
  2. کاربرد مال به صورتی باشد که  به هنگام تحصیل آن منظور بوده است.
  3. خط مشی برای تعمیر و نگهداشت دارایی در مدت استفاده معین باشد.

طبعا هزینه استهلاک هر دوره بستگی به این دارد که حدود بهره برداری و خدمات بالقوه اقتصادی مالی برای موسسه مالک آن معلوم شود. در واقع عمر مفید بر اساس و در رابطه با از دست رفتن ارزشها و امکانات بالقوه از لحاظ انجام خدمات تعیین می گردد.

عمر مفید ممکن است بر اساس یکی از مقیاسهای زیر تعیین شود:

الف_ دوره هایی از زمان بندی مانند تعداد سال یا ماه

ب_ جمع محصول قابل تولید بر حسب واحد سنجش آن

پ_ جمع ساعات کارکرد یعنی تعداد ساعاتی که می توان از دارایی بهره برداری کرد.

از لحاظ نظری، تعیین عمر مفید به ماهیت مل و علل اصلی استهلاک آن بستگی دارد.

ثبت استهلاک

در مورد حسابهای دارایی اصول زیر رعایت می شود:

  1. به هنگام خرید یا تحصیل قلمی از دارایی، آن را به بهای تمام شده ثبت می کنند.
  2. پس از ان، در مورد آن دسته از داراییها که عمر معین و محدود دارند، بهای تمام شده منهای استهلاک انباشته تا تاریخ تهیه گزارش مالی، ملاک تعیین ارزش و درج آن در گزارشهای مالی قرار می گیرد و آن را ارزش دفتری یا مانده مستهلک نشده می نامند.
  3. آن قسمت از بهای تمام شده که به اصطلاح بکار رفته و فایده اش منقضی شده است، بر اساس اصل مقابله درآمد با هزینه (Matching Principle) به حساب هزینه جاری منظور می شود.

استهلاک هر دوره به بدهکار حساب هزینه استهلاک و در مورد وسایل تولید، به بدهکار حساب بهای ساخت ( سربار کارخانه) و به بستانکار حساب دارایی کاه به نام استهلاک انباشته منظور می شود.

نکته مهم این است که در نتیجه این عمل بهای تمام شده در طول استفاده از مال جدا و محفوظ و مشخص می ماند و با آنچه به تدریج از طریق استهلاک سالانه، انباشته می شود مخلوط نگردد.

مخلوط کردن این دو منطقی نیست زیرابهای تمام شده واقعی و قطعی و استهلاک برآوردی و تخمینی می باشد.

حساب دارایی کاه مذکور را که استهلاک انباشته  (Accumulated Depreciation) به آن گفته می شود در گذشته ” ذخیره استهلاک” می نامیدند که می باید از بکار بردن آن اجتناب نمود زیرا عمل ثبت استهلاک مطلقا ذخیره ای بوجود نمی آورد.

روشهای استهلاک

محاسبه و تعیین مبلغ هزینه استهلاک برای ثبت در هر دوره مالی به طرق مختلف انجام می شود. یزاس این منظور روشهایی ابداع کرده اند که با وجود این که بهای تمام شده و عمر مفید مال در همه آنها ثابت و یکسان است، ولی هزینه استهلاک دوره مالی در هر روش متفاوت از روش دیگر بدست می آید.

روشهای استهلاک را می توان به شرح زیر طبقه بندی کرد:

  • محاسبه بر حسب زمان
  1. روش خط مستقیم یا اقساط مساوی. از لحاظ هزینه استهلاک این روش را ثابت هزینه (CONSTANT_CHARGE METHOD) هم گفته اند.
  2. محاسبه بر حسب محصول یا روشهای مبتنی بر تغییر هزینه هر دوره که عبارتند از:
  3. روش ساعت کارکرد
  4. روش میزان تولید
  • روشهای مبتنی بر استهلاک بیشتر در سالهای اول عمر مال و کاهش تدریجی آن
    از نقطه نظر هزینه استهلاک این روشها را هزینه کاه (Decreasing Charge Methods) هم نامیده اند. به این تعبیر که هر چه پیش می رویم از مبلغی که به حساب هزینه می رود کاسته می شود. این روشها عبارتند از :
  1. روش مجموع سنوات
  2. روش مانده نزولی یا استهلاک بر اساس ارزش دفتری در هر دوره مالی
  • روشهای مبتنی بر محاسبات سرمایه گذاری و سود منتسب به آن که از لحاظ هزینه استهلاک، این روشها را هزینه افزا (increasing Charge Methods) گفته اند. به این دلیل که هر چه پیش می رویم مبلغی که به حساب هزینه استهلاک می رود افزایش می یابد. این روشها عبارتند از:
  1. قسط السنین
  2. سرمایه گذاری وجوه استهلاکی
 توضیحات روشها
  • روش خط  مستقیم

 در این روش که ساده ترین روش برای محاسبه استهلاک است :

 ارزش اسقاط را از بهای تمام شده کم کرده و حاصل را بر تعداد دوره یا سال تقسیم می کنند.

 در حقیقت این روش ارتباط نزدیکی با زمان دارد.

  روش خط مستقیم روشی بسیار ساده است. در مواقعی که میزان استفاده از دارایی و کارکرد آن در هر دوره برابر با دوره دیگر می باشد. و همچنین مواقعی که هزینه های تعمیر و نگهداری هر دوره مساوی دوره های مالی دیگر برآورد شود.

خوب می بینید که همچنین چیزی می شود گفت  که غیر ممکن است. از این روش معمولا برای استهلاک داراییهای نامشهود استفاده می شود.

  •  روش ساعات کارکرد

 در این روش هزینه استهلاک هر دوره بر حسب میزان کارکرد واقعی مال تعیین می گردد. به عنوان مثال اگر ماشینی در دوره جاری دو برابر دوره قبل کار کند، استهلاک آن در دوره جاری دو برابر محسوب می شود.

 در این روش کارکرد مال یا دارایی تا زمان اسقاط ان بر حسب تعداد کل ساعات کار، برآورد و انگاه نرخ استهلا ک برای هر ساعت کار محاسبه میشود.

  • روش میزان تولید

 از این روش زمانی استفاده می شود که کارکرد یا فایده دارایی در طول مدت کار آن بر حسب مقدار محصول قابل تولید برآورد گردد.

 در این روش استهلاک به مقدار محصولی که تولید می شود بستگی دارد.

در این روش مبلغی که بابت استهلاک به هر واحد محصول تعلق می گیرد، ثابت باقی می ماند در صورتی که در روش خط مستقیم، با تغییر میزان تولید، آنچه بابت استهلاک به هر محصول سر شکن می شود متغیر است.

 همانطور که می بینید هزینه استهلاک هر سال بر مبنای میزان تولید محاسبه شده و ثبت زیر برای هر دوره انجام گرفته است:

 هزینه استهلاک       ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

                                    استهلاک انباشته      ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

اگر به ستون ارزش دفتری توجه کنید مشاهده می کنید که در پایان ۵ سال عمر مفید تنها مانده ارزش اسقاط می باشد و این همان هدف استهلاک است  یعنی سرشکن کردن و تخصیص بهای تمام شده دارایی بر مدتی که عمر مفید ان دارایی است.

روشهای شتابدار استهلاک یا روشهای هزینه کاه(Decreasing charge method)

در این روشها، بهای تمام شه طوری بر دوره های استفاده از مال تخصیص می یابد که هزینه های استلاک سالهای اول بیشتر از سالهای بعد باشد، یعنی با گذشت هر سال هزینه استهلاک کاهش می یابد.
در این روشها فرض بر این است که داراییها در سالهای اول عمرشان کارایی بیشتری داشته و همچنین با گذشت زمان هزینه تعمیر و نگهدارای آنها افزایش می یابد، در نتیجه هزینه استهلاک بیشتری نیز دارند.

 روش مجموع سنوات

در این روش پس از کسر کردن ازش اسقاط از بهای تمام شده، حاصل را در کسری که  صورت و مخرج آن بصورت زیر بدست می آید،  ضرب می کنیم:
صورت کسر  را باقیمانده عمر مفید تشکیل می دهد. بعنوان مثال اگر طول عمر دارایی ۱۰ سال باشد در یال اول صورت کسر عدد ۱۰ خواهد بود.
مخرج کسر  از مجموع سنوات عمر دارایی بدست می آید.

روش مانده نزولی  ( Declining-Balance Method)

در این روش نرخی ثابت را در طول عمر مال در ارزش دفتری آن (بهای تمام شده منهای استهلاک انباشته ) ضرب می کنند تا هزینه استهلاک دوره بدست آید.
۳.۵/۵ - (۲ امتیاز)

13 دیدگاه دربارهٔ «آموزش استهلاک داراییهای ثابت»

  1. سلام
    اگر در سالهای قبل استهلاک دارایی ثابت محاسبه نشده باشد و بخواهیم در سال جاری استهلاک را محاسبه کنیم آیا امکان دارد که در حسابها لحاظ کنیم؟
    واگر بشود که لحاظ کنیم تکلیف با دارایی و مالیات چه میشود؟

  2. محمداکرم پوریان

    برای اینکه چندسال استهلاک ثبت نشده باشدبایدسودوزیان سنوات قبل تعدیل شوددرست است وسودوزیان تجدیدارایه شده صادرشود

  3. سلام و عرض ادب ، دوتا سوال در رابطه با حسابداری داشتم :
    ۱- کمک های نقدی دولت رو باید به چه حسابی بستانکار کرد؟
    ۲-آیا برای دارایی هایی مثل چاه استهلاک در نظر گرفته میشود؟ با چند سال عمر مفید؟

    تشکر فراوان از لطف شما

  4. سلام و عرض ادب
    اگر کالایی که خریداری شده به فروش نرسه ثبتش باید از موجودی مواد و کالا به دارایی تغییر پیدا کنه یا خیر؟

  5. یاسمن قنبری نژاد

    با سلام نحوه محاسبه استهلاک خطی در زمانی که تورم وجود داشته باشد ب چه صورت و با چه فرمولی انجام میگیرد؟

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *