محیط، مدل زیربنا و استانداردهای حسابداری مالی
فرض کنید شما یک گزارش مالی سالانه از شرکت پتروشیمی اصفهان دریافت میکنید که فقط سود خالص را نشان داده و از رقم کل درآمد فروش خبر نمیدهد. یا اینکه گزارش مالی سالانه شرکت ارج در یک صفحه به نام بیلان یا ترازنامه خلاصه شده باشد و یا اینکه شرکتی اصلاً گزارش سالانهای در اختیار نگذارد و برای تعیین سود ، مجموع داراییها و سایر شاخص های مهم مالی ، ناگزیر باشید مستقیماً به آن شرکت مراجعه و اطلاعات دریافت نمایید.
در ادامه این مقاله با شرکت حسابداری و حسابرسی اقتصاد قرن همراه باشید.
امروزه این گونه ناهماهنگی ها در محیط حسابداری اغلب کشورهای جهان به چشم نمیخورد و حتی تصور آن هم باورکردنی نمی باشد. اما همین موضوع باور نکردنی حدود یکصد سال پیش مصداق داشته است. برای مثال در آمریکای آن روزها (قبل از سقوط بورس سهام نیویورک در سال ۱۹۲۹ میلادی، تدوین قوانین گزارشگری مالی در سال ۱۹۳۰ میلادی و بالاخره تشکیل کمیسیون بورس و اوراق بهادار به دستور کنگره در سال ۱۹۳۴ میلادی)، الزامات گزارشگری مشخصی رسماً در کار نبوده و بسیاری از شرکتها منجمله شرکت استاندارد اویل نیویورک و یونیون کارباید روال گزارشگری سود خالص را حتی بدون اینکه اطلاعات مربوط به سود ناخالص را افشا کنند، دنبالمیکردند. گرچه امروز ممکن است نقاط ضعفی در روال گزارشگری مرسوم دیده شود، امّا باید در نظر داشته باشیم که نارسایی های موجود در گذشته، بسیار بیشتر از میزان فعلی بوده و متاسفانه هماکنون نیز در برخی کشورهای در حال توسعه وجود دارد.
امروز، مطالعه حسابداری میانه_ که از آن به عنوان یکی از حوزههای مشکل حسابداری یاد می شود را آغاز میکنیم و فراموش نمیکنیم که این مطالب در قالب دو درس حسابداری میانه ۱ و حسابداری میانه ۲ ارائه میشود. مطمئن باشید اگر با تلاش و جدیت خود به اهداف این دو درس نایل شوید، پاداش خوبی کسب کرده و با استنباط بهتر از حسابداری مالی موفقیت خود را در دروس دیگر حسابداری و مدیریت مالی تضمین خواهید کرد. در مقام یک حسابدار شایسته، زمانی می توانید راه حلهایی برای مشکلات حسابداری کشور در سطح خرد و کلان، با اتکا به دانستههای خود و پژوهشهایی که انجام خواهید داد، ارائه نمایید که به جای فراگیری مهارتهای کلیشه ای و بی هدف، درک عمیقی از مفاهیم و فلسفه دانش حسابداری به دست آورید. مطالعه دقیق مطالب مفهومی این فصل محیط حسابداری را به ما می شناساند و تجربیات گرانبهای برخی کشورها را که طی سالیان دراز به دست آمده در اختیار می گذارد.
سیستم گزارشگری مالی ما در قرن اخیر شاهد تغییرات بزرگی بوده و این تغییرات در آینده هم ادامه خواهد یافت. دنیای تجارت نیز در حال تجربه چالشهای پیش بینی نشدهای همانند جهانی شدن، مقررات زدایی و کامپیوتری شدن می باشد که این فقط ذکر نمونه های معدودی از این چالشها است. حرفه حسابداری هم به ناچار در این دنیای تجاری در حال تغییر قرار دارد و از آن انتظار می رود برای پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان از قبیل سرمایه گذاران و اعتباردهندگان، که در محیط حسابداری برخی کشورها از استفاده کنندگان بالقوه محسوب می گردند، اطلاعات مربوط و قابل اتکا مخابره کند در این صورت بازارهای سرمایه آن کشورها خواهند توانست به طور کارآمد عمل نمایند.
حسابداری و محیط
حسابداری تحت تأثیر محیطی که در آن عمل میکند شکل می گیرد. همانطوری که ملّتها دارای تاریخ، ارزشها و سیستمهای سیاسی متفاوتی هستند، دارای الگوهای تکاملی متفاوت در حسابداری مالی نیز می باشند. در حقیقت، چیزی که شاهد آن هستیم تنوع و عدم یکنواختی است. این تنوع، زاییده انواع محیطهای تجاری در سراسر جهان و این واقعیت می باشد که حسابداری به محیط خود حساسیت دارد و در مواردی که محیطهای تجاری برخی کشورها مشابهت دارند، سیستمهای حسابداری مالی آنها نیز اغلب مشابه هستند.
در تـعدادی از کشـورها (همـانند آمـریکا و انگلیس)، اطلاعـات حسابداری مـالی عـمدتاً بـه سمت نیـازهای سـرمایـه گـذاران و اعـتـبـاردهندگان جـهت مـیگیرد و “سودمندی در تصمیم” معیار غالب برای قضاوت کیفیت آن به شمار می رود. اما، در تعداد دیگری از کشورها، حسابداری مالی محوریت متفاوتی دارد و نقشهای دیگری ایفا می نماید. برای مثال در برخی کشورها حسابداری مالی عمدتاً با هدف کمک به اینکه مبالغ مالیات بر درآمد به درستی توسط دولت جمع آوری گردد، طراحی میشود. این مسأله در مورد اغلب کشورهای آمریکای جنوبی صادق است.
در سایر کشورها حسابداری مالی برای کمک به اجرای سیاستهای کلان اقتصادی، مثلاً برای رسیدن به یک نرخ رشد از پیش تعیین شده در اقتصاد ملی، طراحی می گردد. اینکه اطلاعات مالیات بر درآمد و سیاست اقتصادی برای سرمایه گذاران و اعتباردهندگان نوعی نیز مفید می باشد، خود بحث جداگانه ای است. در این مقطع، توجه خود را به جهتگیری اصلی یک سیستم حسابداری مالی در سطح ملی و متغییرهای محیطی تأثیرگذار بر آن معطوف میداریم متغیرهایی که تکامل حسابداری را شکل می دهند عبارتند از :
- الف : روابط بین واحد تجاری و فراهم کنندگان سرمایه
- ب : روابط سیاسی و اقتصادی با سایر کشورها
- پ : سیستمهای قانونی
- ت : سطح تورم
- ث : اندازه و پیچیدگی مؤسسات تجاری، مهارت مدیریت و جامع مالی و سطح عمومی آموزش
- ج : فرهنگ
