فرض دوره مالی (مفروضات حسابداری)
جنبه دیگر محیط اقتصادی این است که سرمایه گذاران، اعتباردهندگان، و سایر گروهها به طور مداوم به انجام تصمیمات تخصیص منابع مشغول بوده و به اطلاعات مالی به موقع برای مددگیری در فرآیند تصمیمگیری خود نیاز دارند. در واقع، افرادی که از اطلاعات گزارشهای مالی استفاده میکنند به دلیل نیاز به اطلاعات سالانه، فصلی، یا حتی ماهانه، فرض دوره را بر واحدهای تجاری گزارشگر تحمیل میکنند. فرض دوره مالی بر این تصور مبتنی است که فعالیتهای اقتصادی واقع شده در عمر طبیعی یک شخصیت حسابداری، برای مقاصد گزارشگری مالی، به دورههای زمانی مصنوعی و ساختگی متعدد قابل تقسیم میباشند. برای مثال هرچند که فعالیتهای موجد درآمد واحد تجاری به شکل مستمر و بیوقفه صوت میگیرند، اما فرض میشود که میتوان به طور سالانه یا فصلی، گزارش معقولی از درآمد کسب شده ارائه داد.
نکته : فرض دوره مالی به حسابداران اجازه میدهد که در طول عمر اقتصادی واحد تجاری به تهیه صورتهای مالی دورهای اقدام کنند.
در ادامه این مقاله با شرکت حسابداری و حسابرسی اقتصاد قرن همراه باشید.
فرض تداوم فعالیت
معمولاً، انتظار واحدهای تجاری این است که به طور دایمی به فعالیت ادامه دهند. هرچند که ممکن است بعضی از شرکتها با مشکلات مالی مواجه شده و از عملیات، باز بایستند؛ اما چنین شرایطی در روال عادی تجاری انتظار نمیرود. فرض تداوم فعالیت بدین معناست که در صورت عدم وجود شواهد مغایر، فرض میشود واحد تجاری تا آیندهای نامعلوم به عملیات ادامه خواهد داد، این آینده نامعلوم حداقل تا زمانی است که واحد تجاری بتواند به برنامهها، تعهدات و قراردادهای خود جامۀ عمل بپوشاند.
نکته : فرض تداوم فعالیت باعث میشود تا حسابداران عمر نامحدود را فرض نمایند مگر اینکه شواهدی خلاف این فرض موجود باشد.
شاید بهترین راه برای توضیح فرض تداوم فعالیت، مقایسه آن با نظر مردم در رابطه با طول عمرشان باشد. اغلب مردم انتظار مردن در آیندهای نزدیک را ندارند و به این واسطه امور خود را با این فرض که عمری نامعلوم – البته نه ابدی- خواهند داشت، اداره میکنند. به همین شکل، حسابداران نیز فرض میکنند که شخصیت حسابداری عمری غیرقابل تعیین خواهد داشت مگر اینکه شواهدی خلاف این موضوع موجود باشد.
چنانچه آشکار شود یک شخصیت حسابداری، فاقد تداوم فعالیت میباشد؛ شاید تغییر روش حسابداری و گزارشگری برای آن شخصیت مناسب باشد؛ مثلاً، اگر نسبت به توانایی شرکت در تداوم فعالیت شک و تردید موجود باشد، گزارش ارزشهای تصفیه در صورتهای مالی مناسبتر خواهد بود. حسابداری شخصیت هایی که فاقد تداوم فعالیت هستند معمولاً در حسابداری پیشرفته مطرح میشود.
فرض واحد پولی (اندازه گیری برحسب پول)
در کشور ما، مبادلات در قالب ریال صورت میگیرد. بنابراین، حسابداران فرض میکنند که تعداد ریالها یا معادلهای ریال (در مبادلات غیرنقدی) باید اندازه و حجم نتایج فعالیتهای اقتصادی یک واحد حسابداری را نشان دهد و آن نتایج باید به ریال گزارش شوند. فرض واحد پولی اشعار میدارد ریال از ویژگی مشترک تمام واحدهای اندازهگیری پذیرفته شده نظیر متر و کیلوگرم (یعنی ویژگی ثبات و تغییرناپذیری طی زمان) بهره مند است.
همانطور که یک متر مثلاً سی سال قبل همان یک متر در سال جاری است، فرض میشود یک ریال سال جاری، باید همان قدرت خرید سی سال قبل را داشته باشد، که این مورد، مهمترین نقطه ضعف فرض واحد پولی محسوب میشود زیرا در قالب قدرت خرید عمومی، یک ریال سال جاری، همان یک ریال سی سال قبل نیست. در واقع یک ریال سال جاری بسیار کوچکتر (دارای قدرت خرید کمتر) نسبت به یک ریال سال قبل میباشد.
نکته : فـرض واحـد پـولـی بـه حسابداران اجـازه مـیدهـد تا رویـدادهـا و مبادلات اقتصادی را در قالب ریـالـی کـه فـرض میشود دارای قدرت خرید ثابتی است اندازه گیری کنند.
در صورت وجود تورم یا رکورد و تغییر قدرت خرید ریال، استفاده از ریال به عنوان واحد اندازهگیری در گزارشگری مالی، باعث ایجاد سوالاتی در اذهان مردم میشود. یکی از راههای موجود برای پاسخگویی به سوال، این است که ریال باید بابت تغییرات صورت گرفته در قدرت خرید عمومی آن، تعدیل گردد.
بیانیۀ شمارۀ ۸۹ هیأت استانداردهای حسابداری مالی، که در سال ۱۹۸۶ انتشار یافت، در پیوست (یادداشت) گزارشهای مالی افشای تأثیر تورم و تغییر قیمتها در ارقام صورتهای مالی به طور داوطلبانه ترغیب نمود. قبل از تاریخ، یعنی در دوره اوج تورم آمریکا، ارائه این ضمایم الزامی بود. برخی از کشورهای دارای تورم بالا، خصوصاً کشورهای آمریکای جنوبی، صورتهای مالی تعدیل شده از بابت تأثیر تورم و تغییر سطح قیمت را (که انعکاسی از واقعیت اقتصادی محیط حسابداری آنهاست)، به عنوان صورتهای مالی اصلی گزارش میکنند. برخی کشورهای جهان به جای تعدیل صورتهای مالی خود از بابت تورم، تأثیر تورم و تغییر قیمت را هرچند سال یکبار از طریق تجدید ارزیابی داراییها در حسابها و سوابق حسابداری ادغام میکنند. در ایران تجدید ارزیابی داراییهای غیرپولی بلندمدت مجاز می باشد.
اهداف گزارشگری مالی
رویه های حسابداری و گزارشگری مالی از طریق محیط اقتصادی تحت تأثیر قرار میگیرند. متشابهاً، اهداف گزارشگری مالی واکنشی به محیط اقتصادی است و شامل موارد استفاده و استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری مالی میباشد. فرآیند حسابدای و گزارشگری مالی باید اطلاعاتی مفید برای توده عظیم استفاده کنندگان برون سازمانی که مبادرت به اتخاذ تصمیمات تخصیص منابع مینمایند، فراهم آورد.
حسابداری و گزارشگری مالی باید اطلاعاتی منصفانه (بیطرفانه یا بدون جانبداری) در اختیار گذارد تا تخصیص اثربخش منابع محدود در بازارهای سرمایه و سایر بازارها را بهبود بخشد. اهداف گزارشگری مالی با برآورده ساختن این نقش در ارتباط هستند و در جهت مقاصد عام گزارشگری مالی(یعنی گزارش همه منظوره چهار صورت مالی اساسی و یادداشتهای توضیحی که استفادهکنندگان عمومی دارد، در مقابل صورت مالی با منظور خاص که استفادهکننده مشخصی دارد مثل گزارش اظهارنامه مالیاتی که استفادهکننده خاص آن دولت است) توسط واحدهای تجاری، حرکت میکنند.
صورتهای مالی بخش اصلی فرآیند گزارشگری مالی را تشکیل میدهد. به بیان دیگر صورتهای مالی هسته اصلی گزارشگری مالی است. در حال حاضر یک مجموعه کامل صورتهای مالی شامل ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع و صورت جریان وجوه نقد و همچنین یادداشتهای توضیحی میباشد. دیگر موارد تشکیلدهنده گزارشگری مالی مواردی از قبیل گزارش مدیران درباره فعالیت واحد تجاری و گزارش تحلیلی مدیران میباشد که همراه با گزارش حسابرس (و حسب مورد گزارش بازرس قانونی) و صورتهای مالی مجموعهای تحت عنوان گزارش مالی سالانه را تشکیل میدهد.
در مفاهیم نظری گزارشگری مالی اهداف صورتهای مالی بدین شرح تعریف شده است : “ارائه اطلاعاتی تلخیص و طبقه بندی شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی واحد تجاری که برای طیفی گسترده از استفادهکنندگان صورتهای مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع گردد. صورتهای مالی همچنین نتایج وظیفه مباشرت مدیریت یا حسابدهی آنها را در قبال منابعی که در اختیارشان قرار گرفته منعکس میکند.”
