محیط حسابداری مالی

محیط حسابداری مالی

همانند سایر فعالیتها و نظامها، حسابداری نیز عمدتاً محصول محیط خود می­باشد. محیط حسابداری در برگیرنده شرایط اجتماعی – اقتصادی- سیاسی – قانونی، محدودیتها و تأثیرپذیری­هایی است که به مرور زمان تغییر می­کنند. پاسخگویی به تقاضاها و ملاحظات در حال تغییر، تکامل پیدا کرده است.

شاید حسابداری را بتوان با بیان سه ویژگی آن به بهترین وجه تعریف کرد : (۱) تشخیص، اندازه­گیری و مخابره اطلاعات مالی درباره (۲) واحدهای تجاری به (۳) اشخاص ذیعلاقه.

این ویژگیها صدها سال است که حسابداری را تعریف می­کنند. در عین حال از سال ۱۹۳۰ به این سو، اندازه واحدهای اقتصادی شدیداً گسترش یافته و پیجیده­تر شده، همچنین اشخاص ذیعلاقه از نظر تعداد و تنوع به اندازه­ای زیاد شده­اند که مسئولیت­ پذیری حرفه حسابداری را به مراتب دشوارتر کرده است.

در ادامه این مقاله با شرکت حسابداری و حسابرسی اقتصاد قرن همراه باشید.

صورتهای مالی و گزارشگری مالی

حسابداری مالی فرآیندی است که به تهیه مجموعه ای از گزارشهای مالی یک واحد تجاری برای استفاده گروههای داخلی و خارجی می­ انجامد. استفاده کنندگان این گزارشهای مالی عبارتند از سرمایه­ گذاران، اعتباردهندگان، مدیران، اتحادیه­ ها و نهادهای دولتی. درمقابل، حسابداری مدیریت فرآیند شناسایی، اندازه گیری، تجزیه و تحلیل و مخابره اطلاعات مالی مورد نیاز مدیریت برای برنامه ­ریزی، ارزیابی و کنترل عملیات یک سازمان است.

صورتهای مالی ابزارهای اصلی هستند که از طریق آنها اطلاعات مالی به اشخاص خارج از سازمان مخابره می­گردد. این صورتها، گذشته واحد تجاری را که برحسب پول به صورت کمی درآمده، در اختیار قرار می­دهند. صورتهای مالی که غالباً در اختیار قرار می­گیرند عبارتند از : (۱) ترازنامه، (۲)صورت سود و زیان، (۳) صورت جریان وجود نقد و (۴) صورت سود و زیان جامع. مضافاً اینکه یادداشت­های توضیحی جزء لاینفکی از هر صورت مالی است.

برخی اطلاعات مالی نمی­توانند در متن چهار صورت مالی اساسی ارائه شوند که نمونه ­های آن عبارتند از : گزارش هیأت مدیره یا جداول ضمیمه در گزارش مالی سالانه شرکت، پیش­بینی­های مدیریت، گزارش حسابرس مستقل (و حسب مورد گزارش بازرس قانونی) ، تشریح آثار محیطی یا اجتماعی یک واحد تجاری، و گزارشهای تسلیمی به نهادهای دولتی و بورس اوراق بهادار. چنین اطلاعاتی ممکن است به موجب بیانینه­ های آمره و مقررات نظام نامه­ای الزامی گردد، یا به واسطه عرف؛ یا به موجب تمایل مدیریت به طور داوطلبانه افشا شود. موارد اخیر به همراه صورتهای مالی، مجموعه ای تحت عنوان گزارش مالی سالانه را تشکیل می­دهد.

حسابداری و تخصیص سرمایه

به سبب محدود بودن منابع، مردم سعی می­کنند از آنها محافظت کنند، به طور کارآمد آنها را به مصرف رسانند و کسانی را که می­توانند به طور کارآمد از آنها استفاده کنند، شناسایی و تشویق نمایند. از طریق استفاده کارآمد از منابع، استاندارد زندگی ما ارتقا پیدا می­کند.

به جای کمیته­ های برنامه ­ریزی دولتی، بازار، تجارت آزاد و رقابت؛ تعیین­ کننده موفقیت و تداوم بقای یک واحد تجاری میباشند. این واقعیت وظیفه خطیری را بر حرفه حسابداری جهت اندازه ­گیری صحیح و منصفانه عملکرد و بر اساس یک زمانبندی به موقع تحمیل می­کند، به طوری که مدیران و شرکتهای لایق قادر می­شوند سرمایه گذاری­های بلندمدت را جذب خود نمایند. برای مثال، حسابداری، سرمایه گذاران را قادر می­ سازد سود و داراییهای بکار گرفته شده توسط شرکتهایی نظیر سیمان فارس و خوزستان، پارس خودرو و ارج را مقایسه کنند. در نتیجه، آنها می­توانند بازدهی نسبی و ریسک­های مرتبط با فرصتهای سرمایه گذاری را ارزیابی نمایند و بدین ترتیب منابع را به طور کارآمدتری هدایت کرده و تخصیص دهند. این فرآبند تخصیص سرمایه، به صورت شکل زیر عمل می کند.

اثربخشی فرآیند تخصیص سرمایه برای یک اقتصاد سالم

اثربخشی فرآیند تخصیص سرمایه برای یک اقتصاد سالم حیاتی بوده، بهره­وری را ارتقا، خلاقیت و نوآوری را تشویق و یک بازار کارا و سیال برای خرید و فروش اوراق بهادار و اعطا و دریافت اعتبار به وجود می آورد. ارائه اطلاعات غیرقابل اتکا و نامربوط به تخصیص نادرست سرمایه منجر می­گردد که این خود تأثیری معکوس بر بازارهای اوراق بهادار دارد.

گزارشگری اعداد و ارقام حسابداری بر انتقال منابع بین شرکتها و افراد تأثیر می­گذارد. برای مثال شرکتها در آمریکا چند سال قبل مجبور شدند مزایای بعد از بازنشستگی را (علاوه بر حقوق بازنشستگی) به عنوان بدهی ثبت کنند. در نتیجه این الزام جدید، شرکت جنرال موتورز باید یک بدهی جدید ۳۶ میلیارد دلاری برای هزینه­های بهداشتی و خدمات درمانی دوران بعد از بازنشستگی کارکنان خود ثبت می­کرد و این به نوبه خود حقوق صاحبان سهام را از ۴۲ میلیارد دلار به ۶ میلیارد دلار کاهش می داد. بنابراین، تعجب آور نیست که چرا این شرکت و بسیاری از شرکتهای دیگر در وهله اول در پذیرش این الزام جدید مقاومت می­کردند.

چالشهای رو در روی حسابداری مالی

فرض کنید در اوایل قرن بیست و دوم، به سر می­برید و نگاهی مجدد به صورتهای مالی مرسوم در اوایل قرن بیست و یکم انداخته­اید. حتماً به نارساییهایی در قالب موارد زیر اشاره خواهید نمود :

1. معیارهای غیر مالی : گزارشهای مالی یکصد سـال قبل در ارائـه برخی معیارهای کـلـیـدی که بـه طور گسترده توسط مـدیـریـت مورد استفاده قرار می­گیرند، اهمال می­ورزیدند. برای مثال، معیارهای غیرمالی نظیر شاخص­های رضایت مشتری، اطلاعات مربوط به سفارشات معوق مشتریان، درصد برگشتیهای کالای خریداری شده و تمامی اطلاعاتی که در حال حاضر برای ارزیابی ثبات بلندمدت شرکت ارائه می­گردند.
2. اطلاعات آینده­نگر : گزارشهای مالی در ارائه اطلاعات آینده­نگر مورد ­نیاز سرمایه­گذاران موجود و بالقوه کوتاهی می­ورزیدند. شخصی با کنایه می­گفت، صورتهای مالی اوایل قرن بیست و یکم باید برای انعکاس اهمیت استفاده آنها از بهای تمام شده تاریخی و انباشت وقایع گذشته، با عبارت “یکی بود یکی نبود” شروع شود.
3. داراییهای نامعلوم : گزارشهای مالی بر داراییهای معلوم (موجودی کالا و داراییهای ثابت مشهود) تمرکز یافته و از ارائه اطلاعات درباره داراییهای نامعلوم یک شرکت اهمال می­ورزیدند. برای مثال، به­رغم آن­که ارزش بازار شرکت مایکروسافت بیش از ۳۰ میلیارد دلار بوده شرکت مجموع داراییهای معلوم خود را  کمتر از ۵ میلیارد دلار گزارش کرده بود. قصور در گزارشگری ارزش منابع انسانی توسط شرکتها ذکری از مثال دیگر است.
4. به موقع بودن : صورتهای مالی تنها به شکل میان دوره­ای (سه ماهه) تهیه می­شدند، و حسابرسی شده آنها به طور سالانه در اختیار قرار می­گرفت. در این صورتها اطلاعات تاریخی دیده می­شد و صورت مالی مبتنی بر زمان واقعی در دسترس نبود.